Geçen sene borsacı Shkreli’nin antiparaziter ilaç Daraprimi alıp, ücretini bir gecede 13.50$’dan 750$’a çıkarması tenkitler eşliğinde manşetlerde yerini almıştı. Bunun ne kadar da kötü niyetli bir hareket olduğunu göstermek isteyen Avustralyalı bir grup lise talebesi kendi kimya laboratuarlarında 3,7g’lık Daraprim etken maddesini yalnızca 20$’a üretmeyi muvaffak oldular! Bu miktar, Amerika’da Shkreli’nin firmasının yarattığı “kura” göre 35.000 ila 110.000$ arasında bir meblağ demek. (Shkreli’nin firması Turing Pharmaceuticals tarafından 750$ fiyatlandırılan ilaç, gelen reaksiyonlar üzerine hastanelere %50 indirimli verilse de, özel hastalar ilacı hâlâ fahiş ücretten almak zorunda). Daraprim, Dünya Sıhhat Örgütü’nün Zaruri İlaçlar Listesi’nde bulunmakta. Bilhassa AIDS hastaları, kemoterapi alan hastalar ve gebeler gibi bağışıklık sistemi zayıf kişilerde toksoplazmozis, sıtma gibi enfeksiyonların rehabilitasyonunda kullanılan bir antiparaziter ilaç. Sydney Grammar School talebeleri geçen yıl Eylül ayında ilacın ücretindeki artış izah ettiğinden beri, okul-sonrası kimya programı çalışmaları dahilinde Daraprim etken maddesini sentezlemeye çalışıyorlar.
Talebelerden 17 yaşında olan Austin Zhang Sydney Morning Herald gazetesine yaptığı izahta “Gerçek dünyaya ait bir problem ile uğraşmak bize netlikle daha çok heyecan verdi” derken, arkadaşı James Wood ilave ediyor “İşin arka tasarısı çok daha ehemmiyetli görünüyordu”. Talebeler Sydney Üniversitesi’nde bir kimyager olan Alice Williamson ile araştırmaların paylaşıldığı, “Açık Kaynak Sıtma” isimli bir online platform üzerinden çalışmaya başlıyorlar. Platformun emeli sıtma rehabilitasyonunu halkın ulaşabileceği ilaç ve tekniklerle gerçekleştirebilmek. Daraprim etken maddesini yapabilmek için (primentamin) talebeler internetten 100g’ı 36,50$ olan bir kimyevi (2,4-klorofenil asetonitril) ile çalışmalarına başlıyorlar. Kimya öğretmenleri Malcolm Binns, patentli metodun küçük laboratuarları için rizikolu olması ve tehlikeli yan maddeler oluşturması nedeniyle, primentamin üretmek için yeni bir yol bulmak zorunda kaldıklarını söylüyor. 12 aylık çalışmalarının nihayetinde 3,7g primentamin sentezlemeyi muvaffak oluyorlar. Maddenin saflığının Williamson tarafından bir spektograf ile onaylanmasının hemen peşinden, ekip neticeleri Avustralya Krallık Kimya Enstitüsü NSW Organik Kimya Sempozyumu’nda sunuyor. Williamson, Morning Herald’a yaptığı izahta “Bu gördüğüm en güzel spektrograflardan birisiydi” diyor, “takriben 110.000$’lık ilaç değerinde.” İlaç AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de hala çok pahalı iken; Avustralya gibi ülkelerde ise, 1 tablet yaklaşık 1-2$ tutarında. Bunun sebebi ilacın bu ülkelerde patentsiz olması. Oysa Turing Pharmaceuticals AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de ilacın dağıtımını “kapalı dağıtım modeli” üzerinden yapmakta. Bu; talebelerin yeni ilacı gibi bir rakibin, AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de satılabilmesi için Shkreli’nin ürünü ile aynı tesirde olduğunu karşılaştırma deneyleriyle ispat etmek zorunda demek. Bu noktada, şayet Shkreli bu karşılaştırma deneylerine müsaade etmezse, üreticiler ilacı milyonlarca dolar tutması muhtemel, sıfırdan yapılacak yeni bir muayenehane araştırmaya sokmak zorunda. Talebelerin asıl hedefi geliştirdikleri ilacı satmak değil. Yalnızca, kolayca ilacın Turing Pharmaceuticals’ın sattığından çok daha ucuza üretilebildiğini göstermek ve internette tamamını yayınladıkları yeni tekniklerini kullanmak üzere başka üreticilere esin vermek. Siz de talebelerin Açık Kaynak Sıtma Konsorsiyumu üzerinde yayınladığı metodu inceleyebilir, konuya meraklıysanız okuldaki laboratuarınızda uygulamayı tecrübe edebilirsiniz.
Talebelerden 17 yaşında olan Austin Zhang Sydney Morning Herald gazetesine yaptığı izahta “Gerçek dünyaya ait bir problem ile uğraşmak bize netlikle daha çok heyecan verdi” derken, arkadaşı James Wood ilave ediyor “İşin arka tasarısı çok daha ehemmiyetli görünüyordu”. Talebeler Sydney Üniversitesi’nde bir kimyager olan Alice Williamson ile araştırmaların paylaşıldığı, “Açık Kaynak Sıtma” isimli bir online platform üzerinden çalışmaya başlıyorlar. Platformun emeli sıtma rehabilitasyonunu halkın ulaşabileceği ilaç ve tekniklerle gerçekleştirebilmek. Daraprim etken maddesini yapabilmek için (primentamin) talebeler internetten 100g’ı 36,50$ olan bir kimyevi (2,4-klorofenil asetonitril) ile çalışmalarına başlıyorlar. Kimya öğretmenleri Malcolm Binns, patentli metodun küçük laboratuarları için rizikolu olması ve tehlikeli yan maddeler oluşturması nedeniyle, primentamin üretmek için yeni bir yol bulmak zorunda kaldıklarını söylüyor. 12 aylık çalışmalarının nihayetinde 3,7g primentamin sentezlemeyi muvaffak oluyorlar. Maddenin saflığının Williamson tarafından bir spektograf ile onaylanmasının hemen peşinden, ekip neticeleri Avustralya Krallık Kimya Enstitüsü NSW Organik Kimya Sempozyumu’nda sunuyor. Williamson, Morning Herald’a yaptığı izahta “Bu gördüğüm en güzel spektrograflardan birisiydi” diyor, “takriben 110.000$’lık ilaç değerinde.” İlaç AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de hala çok pahalı iken; Avustralya gibi ülkelerde ise, 1 tablet yaklaşık 1-2$ tutarında. Bunun sebebi ilacın bu ülkelerde patentsiz olması. Oysa Turing Pharmaceuticals AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de ilacın dağıtımını “kapalı dağıtım modeli” üzerinden yapmakta. Bu; talebelerin yeni ilacı gibi bir rakibin, AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’de satılabilmesi için Shkreli’nin ürünü ile aynı tesirde olduğunu karşılaştırma deneyleriyle ispat etmek zorunda demek. Bu noktada, şayet Shkreli bu karşılaştırma deneylerine müsaade etmezse, üreticiler ilacı milyonlarca dolar tutması muhtemel, sıfırdan yapılacak yeni bir muayenehane araştırmaya sokmak zorunda. Talebelerin asıl hedefi geliştirdikleri ilacı satmak değil. Yalnızca, kolayca ilacın Turing Pharmaceuticals’ın sattığından çok daha ucuza üretilebildiğini göstermek ve internette tamamını yayınladıkları yeni tekniklerini kullanmak üzere başka üreticilere esin vermek. Siz de talebelerin Açık Kaynak Sıtma Konsorsiyumu üzerinde yayınladığı metodu inceleyebilir, konuya meraklıysanız okuldaki laboratuarınızda uygulamayı tecrübe edebilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder